Implementatie van het concept Vakcollege: het implementatieproces en factoren van invloed

Het Vakcollege is een onderwijsconcept dat in eerste instantie geïnitieerd is om de technische opleidingen een impuls te geven met als doel praktisch talent bij jongeren te stimuleren en de aansluiting tussen het vmbo, het mbo en de arbeidsmarkt te verbeteren. De implementatie van het onderwijsconcept Vakcollege Techniek is in 2008 van start gegaan bij dertien vmbo-scholen, maar heeft zich in de daaropvolgende jaren uitgebreid over een groot aantal scholen verspreid over heel Nederland. Mede door het succes van het onderwijsconcept bij de technische opleidingen is het concept uitgebreid naar opleidingen waar het werken met mensen centraal staat. Dit heeft geleid tot de Vakcolleges Mens & Dienstverlenen.Het onderwijsconcept Vakcollege heeft zich in een relatief snel tempo verspreid en verbreed over een groot aantal scholen en opleidingen. Scholen die het concept willen implementeren in hun school, kunnen zich aansluiten bij de Vakcollege Groep. De Vakcollege Groep ondersteunt scholen bij de implementatie van het onderwijsconcept en bewaakt de kwaliteit van het concept. Vanwege deze rol en de aanwijzingen dat het implementatieproces op de ene school succesvoller verloopt dan op de andere, vond de Vakcollege Groep het belangrijk meer inzicht te verkrijgen in de wijze waarop vmboscholen het concept Vakcollege implementeren en in factoren die de implementatie beïnvloeden.Voor het verkrijgen van meer inzicht is een meervoudige casestudie uitgevoerd. Op vijf scholen zijn gegevens verzameld door middel van interviews met de regioadviseur, projectleiders en praktijk- en avo-docenten. Op basis van de resultaten van de casestudies kunnen enkele conclusies worden getrokken over de wijze waarop scholen het concept Vakcollege implementeren en factoren die daarop van invloed zijn. De belangrijkste conclusies zijn: Scholen implementeren het concept Vakcollege omdat het onderwijsconcept aansluit bij de visie van de school en om meer leerlingen te trekken. Scholen implementeren de kenmerken van het concept Vakcollege op verschillende wijze in de onderwijspraktijk. Van alle kenmerken van het concept krijgt de implementatie van het leergebiedT&V en M&D de hoogste prioriteit op scholen en het arbeidsmarktrelevant opleiden de laagste prioriteit. De prioritering wordt voor een groot deel bepaald door het leerjaar waarbinnen het kenmerk een belangrijk rol speelt en door de visie van de school op onderwijs. Alle scholen passen een deel van de lesbrieven (leermiddelen) behorend bij deleergebieden T&V of M&D aan, en bepaalde aanpassingen ondermijnen het didactisch concept dat onder de lesbrieven ligt. De aanpassingen worden gedaan,omdat de lesbrieven niet goed zijn ingezet en/of doordat men van mening was dat de lesbrieven niet aansloten bij het niveau van de jongeren en de vraag van de arbeidsmarkt. Voor de doorlopende leerlijn van de beroepsgerichte vakken en voor de aansluitingen van de avo-vakken bij die beroepsgerichte vakken is het belangrijk dat alle docenten van de school worden betrokken bij de ontwikkeling en implementatie van het concept Vakcollege, dat er een verticale en een horizontale overlegstructuur in de school aanwezig is, en dat tijdens de overlegmomenten inhoudelijk wordt ingegaan op de beroepsgerichte leerlijn (vmbo) of op integratie van de avovakken. De doorlopende leerlijn van vmbo naar mbo is op alle scholen nog in ontwikkeling. Dit komt o.a. doordat er een relatief lange periode aan vooraf gaat waarin vmbo, mbo en werkgevers verkennende gesprekken voeren voordat men gezamenlijk de leerlijn die ingezet is door het vmbo verder kan ontwikkelen. Het al dan niet succesvol implementeren van een kenmerk van het concept Vakcollege is gerelateerd aan de mate waarin de projectleider en de schoolleiding sturing geven aan de implementatie van het kenmerk, uitdragen het kenmerk belangrijk te vinden, en sturing geven aan de borging van het kenmerk. De resultaten laten echter zien dat niet op alle scholen de projectleider of de schoolleiding sturing geeft aan de implementatie en borging van de kenmerken van het concept Vakcollege. Op de scholen is over het algemeen nog weinig aandacht voor borging van dekenmerken en voor evaluatie van de doelen en/of geïmplementeerde kenmerken.Voor borging is het van belang dat een kenmerk voortdurend onder de aandachtwordt gebracht van docenten en voor de evaluatie is het van belang dat docentenhulp krijgen bij het systematisch analyseren en evalueren van gestelde doelenen/of geïmplementeerde kenmerken. Een belangrijke voorwaarde voor de implementatie van het concept Vakcollege is het faciliteren van docenten in tijd, zodat zij enerzijds tijd hebben om leermiddelen te ontwikkelen en anderzijds met collega’s kunnen samenwerken. De belangrijkste opbrengsten van de implementatie van het concept Vakcollege is dat de jongeren op school enthousiast en gemotiveerd zijn, dat de docenten minder ordeproblemen hebben in de klas, en dat de samenwerking tussen docenten onderling en tussen het vmbo, mbo en werkgevers is verbeterd.